VERON A63
Friese Wouden
____________

VERON afdeling Friese Wouden
Afdelingsblad 'CQ Friese Wouden'

door PA3GZC

Omdat mijn HF-transceiver (30kHz. - 30MHz.) op de nieuwe 136 kHz. banderg ongevoelig is, heb ik een converter gebouwd dat met een locale X-tal oscillator op 10.000 MHz. omhoog mengt naar 10.136 MHz.. Afstemmen gebeurd met de HF-set, waarbij de display de juiste frequentie aangeeft als je de eerste twee cijfers wegdenkt (en tot op 10 Hz. nauwkeurig).

Als antenne dient een raamantenne van vijfendertig windingen zwart installatiedraad (1,5 kwadraat), aaneengesloten gewikkeld op een houten frame van 50x50x12 cm.. Met een vaste Condensator van 930 pF. en een variabele afstemcondensator uit een middengolftransistorradiotje treedt resonantie op in de 136 kHz. band.

De kwaliteitsfaktor (Q) van deze kring bedraagt in deze schakeling 170. De twee dioden over de ingang voorkomen te grote signalen op de gate van de BF245. In het eerste probeersel gebruikte ik de BF245 als HF-versterker met een ontkoppel- de sourceweerstand en slechts n signaalpad naar ingang 1 van de NE612-mixer, en ingang 2 via een condensator naar aarde.

Direkt na inschakelen, op 3 Oktober 1998, ontving ik PAoSE (Leiderdorp), PAoLQ (Oegstgeest) en G3YXM. Niet sterk, juist boven de ruis, maar goed te nemen (morse 8 wpm). Het ruisnivo op de S-meter van de HF-set was S7 tot S9 ! Bovendien gaf de BF245, ondanks de neutrodyne condensator tussen drain en gate, toch wat oscillatieproblemen. Bovendien heb je de versterking van de BF245 niet nodig, want de NE612 geeft zelf al ca. 15 dB conversieversterking.

Waarom dan niet het raam rechtstreeks op de NE612 aangesloten ?.. Wel, de ingangsimpedantie van de NE612 ingangen bedraagt 1500 ohm, en dat zou de Q van het raam teveel verpes- ten. Ik had ook geen zin in een koppelwikkeling op het raam om voor aanpassing te zorgen.

Het tweede probeersel werd de BF245 als source-volger, dus als aanpassing tussen hoogohmig raam en de laagohmige NE612, en dus geen versterking; Dat gaf een behoorlijke verbetering. Tenslotte heb ik de koppeling van BF245 naar NE612 symmetrisch gemaakt, zoals in het schema. De symmetrische in- en uitgangen van de NE612 zorgen voor onderdrukking van een hele reeks ongewenste mengprodukten (alle mengprodukten van de even harmonischen van signaal en oscillatro worden onderdrukt).

De uitgangen van de NE612 zijn verbonedn met de op 10,136 MHz.afgestemde kring L1C1, waarbij L1 een kortegolfspoel is uit een oude buizenontvanger Philips B8X44A, met tien windingen op een ferrietkerntje. De koppelwikkeling er af gesloopt en vervangen door 1,5 winding (L2), wikkelverhouding 6,67 , impedantie verhouding ca. 44, met L2 aangesloten op de 50 ohm ingang van de HF-set geeft primair ca. 2200 ohm, wat een redelijke aanpassing is op de 2x1500 = 300 ohm uitgangsimpedantie van de NE612. De Q van de kring is zo laag dat vaste afstemming mogelijk is. Het geheel wordt gevoed uit de 13,7 Volt voeding vande HF-set.

Luisterproblemen

Probleem bij het luisteren op de 136 kHz. is:
a) achtergrondruis en geratel van allerlei elektronische apparatuur (TL-buizen, spaarlampen, wasmacines etc.).
b) de bandbreedte van de achterzet-ontvanger is groter dan de hele breedte van de 136 kHz. band (135,7 - 137,8 = 2100 Hz). In mijn HF-set zijn geen smalle CW-filters aanwezig. Je hoort dus alle LF-stations tegelijk, dus is er een smal audiofilter nodig; Zie fig. 2

Dit filter is opgebouwd uit twee teruggekoppelde selectieve versterkertrappen, gevolgd door een LM386 als eindversterker. Het selectieve deel is overgenomen van PA3FZK (Electron Juni 1998), metr enkele wijzigingen.

De emitters ontvangen positieve terugkoppeling via een weerstand naar een aftakking op spoelen L1 resp. L2. De variabele weerstanden regelen de mate van terugkoppeling. Bij PA3FZK bepalen ze echter ook de DC instelling van de transistoren en ik vond de afregeling daarbij nogal moeilijk. Daarom heb ik de DC instelling gescheiden van de terugkoppeling: DC vaste weerstand 2200 ohm, waarvan tevens het signaal voor de volgende trap wordt afgenomen.

AC terugkoppeling met behulp van potmeter over de aftakking op de spoel, bij mij de primaire van de audio uitgangstrafo's uit weer die B8X44A (veel te goed om te slopen overigens !). De basisweerstanden Rb1 en Rb2 zijn zodanig gekozen dat de basisspanning ongeveer de helft is van de voedingsspanning (afhankelijk van de hFE's. Bij mij toevallig BSY39 uit de rommeldoos).

Afregeling

Met de variabele dempweerstanden R1A en R1B op maximum (47k), beide trappen m.b.v. R2A en R2B afregelen op randje van genereren (het rinkelt dan behoorlijk). Beide trappen beinvloeden elkaar dan enigzins. Met de condensatoren over L1 resp. L2 resoneren de kringen op ca. 800 Hz., de frequentie van de Cw-sidetone van mijn HF-set. Wanneer een
ontvangen morse signaal precies dezelfde toonhoogte heeft als die sidetone, dan zit mijn zender zero-beat met de frequentie van het tegenstation. Vandaan die 800 Hz.*

Als de resonantiefrequenties en de terugkoppeling zijn afgeregeld, kun je met R1 (A/B) de bandbreedte van het filter regelen, zie figuur 3. R1 is bij mij een stereo schuifregelaar met een schuifbreedte van 6 cm. Stand 3,5 - 5 cm. is ideaal voor morse terwijl 2 cm. prima is
om SSB beter verstaanbaar te maken. Gebruik in de praktijk achter mijn HF-set: een openbaring ! Je hoort morsesignalen die zonder filter niet te horen zijn in de (breedbandige) ruis, of die verdrinken in een concert van 3 of 4 CW-toontjes door elkaar. Wat een rust!

Afregeling 800 Hz

De selectieve trappen (elk afzonderlijk) laten genereren. tegelijk luisteren naar dit signaal en het geluid van de sidetone-oscillator of van een aparte toongenerator. C net zolang wijzigen tot er geen zweving meer te horen is. Of: beide signalen op de X- resp. Y-ingang van een scope en zorgen voor een stilstaande cirkel of ovaal.

Tenslotte

Ik neem in de voedingsaansluiting altijd een "idioten diode" op om opblazen door verkeerd aansluiten te voorkomen. Succes met eventueel nabouwen en ik hoop u te horen of, als de zender klaar is, te werken op 136 kHz.