  |
VERON A63
Friese Wouden
____________
VERON afdeling Friese Wouden
Afdelingsblad 'CQ Friese Wouden'
red.
Dijt uit met lichtsnelheid
Bij een gigantische explosie in een ver verwijderd sterrenstelsel is een vuurbal ontstaan die bijna even snel uitdijt als het licht dat beweren Amerikaanse radiosterrenkundigen in 'Nature' van 18 september. De vuurbal is in vier maanden tijd honderd keer zo groot geworden als ons zonnestelsel. De energierijke gammastraling van de explosie werd op 8 mei als een korte flits waargenomen door de Italiaans-Nederlandse satelliet BEPPO-SAX. Korte tijd later ontdekten sterrekundigen een soort nagloei-effect in zichtbaar licht en op röntgengolflengten.
Metingen met de Keck-telescoop op Hawaii wezen uit, dat de gammeflitser op een afstand van een paar miljard lichtjaar moet staan. Het gaat hier om de meest energierijke verschijnselen in het heelal. Bij de explosie komt in ‚‚n seconde meer energie vrij dan de zon in tien miljard jaar uitstraalt. Volgens theoretici ontstaan de explosies bij de botsing van twee supercompacteneutronensterren. Jaren geleden werd al voorspeld dat er bij deexplosie eenkolossale,snel expanderende vuurbal zou ontstaan.
Die vuurbal is nu waargenomen door Dale Frail en Shri Kulkarni van het Amerikaanse National Radio Astronomy Observatory in New Mexico. Met de reusachtige vla-radiotelescoop hebben zij de afgelopen maanden de radiostraling van de uitdijende en afkoelende vuurbal bestudeerd. Aanvankelijk was de sterkte van het radiosignaal nogal veranderlijk. Die fluctuaties zijn echter steeds kleiner geworden.
volgens Frail en Kul Karni gaat het hier om een soort kosmisch twinkeleffect, veroorzaakt door interstellaire gaswolken. Uit de veranderingen in het twinkelgedrag leiden de astronomen af dat de vuurbalinmiddels honderd keer zo groot moet zijn als ons zonnestelsel. Dat betekent dat de uitdijingssnelheid kort na de explosie bijna gelijk was aan de lichtsnelheid (300 duizend kilometer per seconde).